Türkiye ile Orta Afrika arasındaki ticarette Kongo Cumhuriyeti (Pointe-Noire) ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti (Matadi, Boma) stratejik giriş kapıları olarak öne çıkar. Makine ve yedek parça, demir-çelik ürünleri, plastik ve ambalaj, inşaat malzemeleri, gıda katkıları ve medikal ekipmanlar Türkiye çıkışlı sevkiyatlarda başlıca kalemlerdir. “Kongo nakliye” araması yapan ihracatçılar için en ölçeklenebilir ve öngörülebilir çözüm, çoğu durumda denizyolu konteyner taşımacılığıdır. Bu rehberde başlıca rotalar, transit süreler, limanlar, evrak süreçleri, maliyet kalemleri ve operasyonel ipuçlarını pratik bir dille özetliyoruz.
Başlıca Rotalar ve Kapılar
Türkiye çıkışlı konteynerler; Malta Freeport, Tanger-Med, Algeciras, Pire veya Port Said gibi Akdeniz aktarma merkezleri üzerinden ana gemilere bağlanır. Kongo Cumhuriyeti için Pointe-Noire Atlantik hattının en işlek kapısıdır. Kongo DC tarafında Matadi ve kısmen Boma tercih edilir; ayrıca Doğu Afrika üzerinden Mombasa (Kenya) ve Dar es Salaam (Tanzanya) aktarmalı hinterland taşımaları da planlanabilir. Ürünün hassasiyeti, hat bağlantıları ve sezonluk yoğunluk transit süreleri etkiler; teklif aşamasında aktarma sayısı ve bağlantı (connection) süreleri mutlaka teyit edilmelidir.
Transit Süreler ve Planlama
Servise göre değişmekle birlikte Türkiye’den Pointe-Noire yönünde 25–40 gün, Matadi yönünde 30–45 gün bandı sıklıkla görülür. İki aktarmalı kombinasyonlar veya ekipman dengesizlikleri süreleri uzatabilir. Planlamada cut-off saatleri, VGM bildirimi, SI son teslimi ve aktarma limanı bağlantı pencereleri baştan netleştirilmelidir. Haftalık düzenli servisleri tercih etmek, rıhtım yoğunluğu ve sezon etkilerine karşı teslim sürelerini daha öngörülebilir kılar.
Konteyner Tipleri ve Uygulamalar
20’ DC / 40’ DC : Ağır metal, kimya, makine aksamları ve genel kargolar için standart çözümdür.
40’ HC: Hacimsel verim gerektiren, hafif ama yer kaplayan yüklerde navlun avantajı sağlar.
Open Top / Flat Rack: Makine, jeneratör, vinç ekipmanı ve ölçü dışı (OOG) kargolarda kullanılır; lashing-securing planı ve survey kritik önemdedir.
Reefer: Gıda katkıları, medikal ürünler ve ısı kontrollü kargolar için uygundur; plug-in ve monitoring ücretleri ayrıca hesaplanır.
Nem hassasiyeti olan yüklerde bariyer uygulaması, desiccant (nem alıcı) ve köşe/kenar koruyucular önerilir. Paletlerin ISPM-15 damgalı olması, Kongo gümrük süreçlerinde beklemeyi azaltır.
Evrak ve Uyum: Fatura, Konşimento, Ön Bildirimler
Temel evraklar ticari fatura, paketleme listesi, konşimento (HBL/OBL) ve menşe şahadetnamesidir. Ürüne göre sağlık/bitki sağlığı sertifikaları, kalite belgesi veya uygunluk raporu talep edilebilir. Kongo coğrafyasında birçok yükte ön bildirim numarası (ECTN/BESC/FERI benzeri) arandığı bilinir; hat ve alıcıyla yazılı teyit alınmadan yükleme yapılmamalıdır. Tehlikeli yüklerde IMDG kuralları uyarınca UN numarası, sınıf, paketleme grubu ve etiketlemeler eksiksiz olmalıdır. Konşimento talimatında alıcı vergi numarası, notify, menşe ve net/brüt bilgilerinin doğruluğu kritik öneme sahiptir.
Maliyet Kalemleri ve Navlun Dinamikleri
Toplam maliyeti oluşturan başlıca kalemler: navlun (ocean freight), origin/destination THC, belge ve hat ücretleri, liman güvenlik/elleçleme giderleri, iç nakliye, demuraj/detention ve sigorta. Yakıt ekleri (BAF), düşük sülfür ekleri (LSS), kur farkı (CAF) ve sezon yoğunluğu (PSS) fiyatları etkileyebilir. Teklif kıyaslarken “all-in” kapsamını, para birimini (USD/EUR), ekipman bulunurluğunu ve free time gün sayısını mutlaka kontrol edin. Reefer ve özel ekipmanlarda tarife yapısı farklılaşabildiği için ilave ücretler ayrıca sorulmalıdır.
Operasyon Akışı: Rezervasyondan Teslime
Teklif ve hat seçimi: Yükleme limanı (Ambarlı, İzmit, Gemlik, İzmir, Mersin), varış kapısı (Pointe-Noire/Matadi) ve konteyner tipi belirlenir.
Rezervasyon ve ekipman çekimi: Cut-off tarihleri, SI ve VGM takvimi netleştirilir; boş ekipman uygunluğu teyit edilir.
Yükleme ve foto-dokümantasyon: Konteyner içi bağlama (lashing) fotoğraflanır; ağır/özel kargoda survey raporu hazırlanır.
Seyir ve aktarma: ETA/ETD güncellemeleri izlenir; gecikme riski oluşursa alternatif bağlantı planı devreye alınır.
Varış ve gümrük: Ön bildirim (varsa) ve DO süreçleri tamamlanır; alıcı serbest süre içinde kapı çıkışını gerçekleştirir.
Risk Yönetimi ve Sigorta
Denizyolunda taşıyanın sorumluluğu konvansiyonlarla sınırlıdır; bu nedenle Institute Cargo Clauses (A) teminatlı bir yük sigortası önerilir. Tropikal iklim ve yoğun yağış ambalajı sınar; suya dayanıklı paketleme, naylon kaplama ve desiccant kullanımı hasar riskini düşürür. Sigorta poliçesinde gecikme, hırsızlık ve elleçleme risklerine ilişkin uygun klozlar talep edilmelidir. OOG taşımalarında güzergâh emniyeti (route survey) ve rıhtım ekipman kapasitesi önceden teyit edilmelidir.
Fiyat Alırken Dikkat Edilecek Noktalar
Transit süre ve aktarma sayısı: Tek aktarma genellikle daha öngörülebilirdir.
Ekipman bulunurluğu: 40’ HC kıtlığında navlun farkı doğabilir; rezervasyonu erken açın.
Serbest süre (free time): Demuraj ve detention maliyetini belirler; kapılara göre farklılık gösterir.
Yerel masraflar: DO, terminal ve depo ücretlerinin kapsamını alıcıyla baştan paylaşın.
Kur ve ödeme: Navlunun para birimi ve vade şartlarını netleştirin.
Reefer/tehlikeli: Plug-in, monitoring ve IMDG ekleri teklife dahil mi kontrol edin.
Sık Sorulanlar
FCL mi LCL mi?
Yük hacmi 12–13 m³ üzerindeyse çoğu zaman FCL daha avantajlıdır; LCL’de konsolidasyon ve de-consolidation ücretleri göz önünde tutulmalıdır.
İç dağıtım nasıl?
Pointe-Noire’den Brazzaville ve serbest bölgelere; Matadi’den Kinşasa’ya karayolu/nehir kombinasyonları planlanır.
Gümrükte beklemeyi nasıl azaltırım?
Evrak bütünlüğü, ön bildirim numaralarının doğruluğu ve alıcının vergi-lisanslarının güncelliği kritik faktörlerdir.
Hangi Incoterms?
Yeni alıcılarla CIF/CFR, tecrübeli partnerlerde FOB + spot navlun esneklik sağlar.
İç Taşımalar ve Hinterland
Varış sonrası kapı teslimlerde, gümrükten sonra iç hat organizasyonu belirleyicidir. Pointe-Noire çıkışlı yükler çoğunlukla Brazzaville, Dolisie ve sınır kapılarına; Matadi çıkışlı yükler ise Kinşasa ve çevre sanayi bölgelerine yönelir. Karayolu geçiş izinleri, köprü tonaj limitleri ve çalışma saatleri önceden planlanmalı; yağışlı sezonlarda güzergâh alternatifleri hazır tutulmalıdır. Depo-dağıtım (cross-dock) ve kısa süreli ara depolama, şehir içi tıkanıklık riskini azaltır.
Dijital Takip ve Görünürlük
Rezervasyondan kapı çıkışına kadar EDI entegrasyonlu takip, gecikme risklerini hızla görmenizi sağlar. Pre-alert e-postaları ve milestone raporları (gate-in, loaded on vessel, transshipment, arrived) alıcı tarafın gümrük hazırlığını hızlandırır. SLA ile tanımlanmış cevap süreleri ve tek temas noktası (single point of contact) operasyonel akışı sadeleştirir; müşteri memnuniyetine doğrudan etki eder.
Sonuç ve Çağrı
Kongo nakliye operasyonlarında başarı; doğru kapı seçimi (Pointe-Noire, Matadi), eksiksiz evrak, ürüne uygun konteyner tipi, şeffaf maliyet yönetimi ve proaktif takip ile mümkündür. Türkiye çıkışında düzenli servisleri ve güçlü aktarma bağlantılarını kullanarak transit süreleri optimize edebilir; varışta ön bildirim ve gümrük süreçlerini doğru kurgulayarak boş gün kaybını minimize edebilirsiniz. İster genel kargo ister proje/OOG gönderiniz olsun, disiplinli bir plan ve iyi iletişim rekabette fark yaratır. Doğru hat ve terminallerle çalışmak, navlunda rekabetçiliği korurken teslimat performansını da yükseltir.